Wet Internationalisering in Balans (WIB) aangenomen: gevolgen en nut moet nog blijken
Gevolgen en Aanpassingen van de Wet Internationalisering in Balans
Sinds de invoering van de Wet Internationalisering in Balans (WIB) in 2024 heeft de wet ingrijpende gevolgen gehad voor hoger onderwijsinstellingen in Nederland. De strengere regulering van anderstalige opleidingen door middel van de Toets Anderstalige Opleidingen (TAO) heeft geleid tot brede kritiek. Universiteiten, beleidsmakers en onderwijsdeskundigen waarschuwen voor verschraling van het opleidingsaanbod en de verminderde internationale aantrekkelijkheid van het Nederlandse hoger onderwijs.
Kritiek en Kamerbehandeling
Op 25 februari 2025 heeft de Tweede Kamer de WIB aangenomen met enkele belangrijke aanpassingen. De TAO is flexibeler gemaakt en zal rekening houden met regionale arbeidsmarktbehoeften. Daarnaast krijgen instellingen in krimpregio’s meer ruimte voor anderstalig onderwijs indien dit aantoonbaar bijdraagt aan de regionale economie. Verder is een evaluatiebepaling toegevoegd, waardoor de effecten van de WIB binnen twee jaar worden geëvalueerd om onvoorziene negatieve gevolgen tijdig bij te sturen.
Gevolgen voor Geesteswetenschappen en Talenstudies
Met name faculteiten geesteswetenschappen en taalstudies worden hard getroffen door de WIB. Veel geesteswetenschappelijke opleidingen zijn sterk afhankelijk van internationale studenten en Engelstalige programma’s. Door de nieuwe regelgeving zullen studentenaantallen dalen, wat de financiële stabiliteit van deze faculteiten in gevaar brengt. Universiteiten in de Randstad, waar het merendeel van deze studies wordt aangeboden, vrezen een verslechterde internationale reputatie en het mogelijk verdwijnen van bepaalde studies vanwege onvoldoende instroom.
De Raad van State adviseerde eerder om ministerieel ingrijpen in bestaande anderstalige opleidingen als uiterste maatregel te hanteren en waarschuwde voor onnodige bureaucratische lasten. Daarnaast adviseerde de Raad om de doelmatigheidstoets voor het hbo minder streng of niet toe te passen, gezien de stabiele internationale instroom in die sector.
Onderwijsinstellingen: TAO kan grote gevolgen hebben
Universiteiten en hogescholen blijven pleiten voor het afschaffen of aanpassen van de TAO. Rector magnificus Van Schoten van de Erasmus Universiteit stelt dat de toets een bureaucratische last vormt en internationale studentenstromen in essentiële sectoren doet afnemen. Vooral opleidingen die sterk afhankelijk zijn van internationale studenten, zoals technische studies en geesteswetenschappen, vrezen grote gevolgen.
Diensten van NIDAP: Ondersteuning bij Strategische Aanpassingen
Gezien de onzekerheden rondom de WIB biedt NIDAP ondersteuning aan onderwijsinstellingen bij het aanpassen van hun strategisch beleid aan de nieuwe wetgeving. De belangrijkste diensten van NIDAP zijn:
Portfoliomanagement: Begeleiding bij het herstructureren van het opleidingsaanbod om aan de WIB te voldoen zonder de aantrekkelijkheid en arbeidsmarktrelevantie in gevaar te brengen.
Macrodoelmatigheidsonderzoek: Inzicht in de impact van beleidswijzigingen op opleidingen en regionale arbeidsmarktontwikkelingen.
Haalbaarheidsstudies: Onderzoek naar de uitvoerbaarheid van Nederlandstalige en anderstalige opleidingen binnen de WIB-kaders en de behoeften van studenten en werkgevers.